Tập vật lý trị liệu sau phẩu thuật rách cơ chóp xoay
Chương trình phục hồi chức năng sau phẫu thuật rách chóp xoay
Giai đoạn 1 (1-4 tuần) – bảo vệ tối đa
Chương trình
– Bảo vệ vùng phẫu thuật.
Mang nẹp bất động tư thế dạng vai
Giáo dục bệnh nhân: Không sử dụng tay mổ thực hiện các hoạt động sống hàng ngày; tránh các cử động đột ngột; tư thế khi ngủ: nằm ngửa, đặt gối hoặc khăn dưới vai để nâng đỡ vai, không nằm nghiêng đè lên bên mổ.
– Giảm đau và phù nề.
Chườm lạnh 10 phút, cách 1 giờ làm lại.
– Tăng dần tầm vận động thụ động khớp vai: xoay ngoài đến 45o, xoay trong đến 45o, gấp ra trước đến 120o, theo khả năng bệnh nhân (theo hướng dẫn phẫu thuật viên)
Các bài tập quả lắc. Các bài tập thụ động tầm vận động khớp vai, bài tập di động xương bả vai, co cơ đẳng trường cơ delta dưới ngưỡng tối đa từ tuần thứ ba, duy trì và cải thiện tầm vận động khớp, sức mạnh cơ vùng ngọn chi, bài tập chủ động tầm vận động khớp khuỷu, cẳng tay, cổ tay và bàn tay.
- Lưu ý: Giai đoạn đầu không thực hiện động tác khép vai ở mặt phẳng ngang, duỗi vai và xoay trong vai.
A B C
Hình: A. Bài tập quả lắc, B. di động xương vai, C. tự trợ giúp xoay vai
Tiêu chuẩn chuyển giai đoạn:
– Di động xương bả vai bình thường.
– Tầm vận động chủ động các khớp đoạn xa chi trên hoàn toàn.
Giai đoạn 2 (4 – 8 tuần) – bảo vệ trung bình
Chương trình
– Cải thiện tầm vận động thụ động khớp vai: gấp ra trước và dang 150 – 180o, xoay ngoài 70o và xoay trong 55o.Tầm vận động chủ động trợ giúp đạt được qua đầu.
Bỏ nẹp (theo chỉ định của phẫu thuật viên).
Di động mô mềm khi cần thiết khi vết mổ đã lành.
Tiếp tục các bài tập như giai đoạn 1, tăng tiến theo khả năng.
– Cải thiện sức mạnh và sự ổn định của xương bả vai. Bài tập chủ động trợ giúp khớp vai vào tuần thứ 6.
Bài tập co cơ đẳng trường, đẳng trương cơ vùng vai cơ chóp xoay.
Hình: Bài tập chủ động trợ giúp xoay vai với gậy
A B
Hình: A. Bài tập co cơ đẳng trường cơ vùng vai, B. Bài tập co cơ đẳng trường cơ chóp xoay
Tiêu chuẩn chuyển giai đoạn
– Có thể bỏ nẹp treo cánh tay nếu không đau.
– Có thể co cơ đẳng trường cơ chóp xoay và cơ delta mà không gây đau.
– Tầm vận động gập và xoay ngoài vai đạt 80% hoặc hơn
Giai đoạn 3 (8 – 12 tuần) – tăng cường sức mạnh sớm
Chương trình
– Phục hồi tầm vận động thụ động khớp vai hoàn toàn.
Tiếp tục các bài tập như giai đoạn 2, tăng tiến theo khả năng.
Bài tập kéo dãn: khép vai ở mặt phẳng ngang (kéo dãn bao khớp sau).
– Cải thiện sức mạnh (>55%) và độ dài cơ co ngắn.Trở lại dần các hoạt động hàng ngày mức độ nhẹ nhàng dưới mức nâng tay 90o.
Tăng tiến các bài tập tầm vận động chức năng (xoay trong tay đặt sau lưng). Tăng tiến đến các bài tập ổn định theo nhịp và bài tập chuỗi đóng
A B C
Hình: A. Bài tập chuỗi đóng ổn định xương bả vai và khớp ổ chảo cánh tay, B. Bài tập kéo dãn bao khớp sau, C. Bài tập gia tăng tầm vận động duỗi xoay trong khớp vai.
Tiêu chuẩn chuyển giai đoạn
– Giảm đau và viêm tối thiểu.
– Phục hồi tầm vận động thụ động hoàn toàn.
– Cải thiện sức mạnh cơ vai và cơ chóp xoay >50%.
Giai đoạn 4 (12-16 tuần) – giai đoạn tăng cường sức mạnh muộn
Chương trình
– Phục hồi hồi tầm vận động chủ động hoàn toàn.
Tiếp tục các bài tập giai đoạn 3, tăng tiến theo khả năng.
Kéo dãn cơ vùng vai, bao khớp. Kéo dãn cột sống cổ ngực, thân, chân khi cần thiết.
– Gia tăng sức mạnh >70% (tùy thuộc vào mức độ tổn thương).Thực hiện các động tác qua đầu không đau, với tay ra trước hoặc sang bên với một vật nhẹ, có thể cầm một vật nhẹ không lâu (ví dụ: bán hàng tạp phẩm, túi xách).
- Các bài tập đề kháng tăng tiến Bắt đầu các bài tập Plyometric vào cuối giai đoạn này.
A B C
Hình: A. Bài tập khép xương bả vai & xoay ngoài vai có đề kháng, B. Bài tập xoay ngoài vai có đề kháng, C. Bài tập dang xương bả vai có đề kháng
Hình: Các bài tập Plyometric
Tiêu chuẩn chuyển giai đoạn
– Phục hồi hồi tầm vận động hoàn toàn.
– Sức cơ >70% đối với cơ vùng vai và cơ vùng cánh tay.
Giai đoạn 5 (16 – 26 tuần) – trở lại hoạt động chức năng và thể thao
Chương trình
– Thực hiện các hoạt động qua đầu không gây đau. Có thể thực hiện các hoạt động hàng ngày không tăng đau.
Tiếp tục các bài tập ở giai đoạn trên. Di động khớp vai khi cần thiết.
– Trở lại công việc trước đây. Tăng sức mạnh, sức bền và sự kiểm soát thần kinh cơ. Tập các bài tập đề kháng tăng tiến. Các bài tập plyometric 2 lần trong tuần.
Thận trọng
– Tránh gây đau khi tập luyện.
– Tránh chơi thể thao cho tới khi đạt được sức mạnh, sức bền và sự kiểm soát thần kinh cơ thích hợp.
– Cần tham khảo ý kiến của phẫu thuật viên khi muốn chơi lại thể thao.
Phòng khám Vật lý trị liệu An Tâm
